「応用数学 - 1階常微分方程式」の版間の差分

ナビゲーションに移動 検索に移動
129行目: 129行目:


== 同次形微分方程式 ==
== 同次形微分方程式 ==
==== 同次形微分方程式とは ====
<math>\frac{dy}{dx}</math> が <math>\frac{y}{x}</math> のみの関数になっている微分方程式を、同次形微分方程式という。<br>
<math>\frac{dy}{dx}</math> が <math>\frac{y}{x}</math> のみの関数になっている微分方程式を、同次形微分方程式という。<br>
<math>\frac{dy}{dx} = f \left ( \frac{y}{x} \right )</math><br>
<math>\frac{dy}{dx} = f \left ( \frac{y}{x} \right )</math><br>
147行目: 148行目:
* <math>\frac{dy}{dx} = \frac{(x + y)}{(x - y)} \quad \Rightarrow</math> 分母分子をxで除算すると、<math>\frac{dy}{dx} = \frac{1 + \frac{y}{x}}{1 - \frac{y}{x}}</math> と記述できるため、同次形微分方程式である。
* <math>\frac{dy}{dx} = \frac{(x + y)}{(x - y)} \quad \Rightarrow</math> 分母分子をxで除算すると、<math>\frac{dy}{dx} = \frac{1 + \frac{y}{x}}{1 - \frac{y}{x}}</math> と記述できるため、同次形微分方程式である。
<br>
<br>
  例題.
==== 同次形微分方程式の例題 ====
  例題1.
  微分方程式の一般解を求めよ。
  微分方程式の一般解を求めよ。
  <math>\frac{dy}{dx} = \frac{y}{x} + 1</math>
  <math>\frac{dy}{dx} = \frac{y}{x} + 1</math>
172行目: 174行目:
  したがって、一般解は、
  したがって、一般解は、
  <math>y = x(\ln(|x|) + C) \qquad \mbox{( C : 任 意 定 数 )}</math>
  <math>y = x(\ln(|x|) + C) \qquad \mbox{( C : 任 意 定 数 )}</math>
<br>
例題2.
次の微分方程式の一般解を求めよ。
<math>\frac{dy}{dx} = \frac{x + y}{x - y}</math>
解答.
<math>\frac{dy}{dx} = \frac{x + y}{x - y}</math> は、次のように記述できるため、同次形微分方程式である。
<math>\frac{dy}{dx} = \frac{1 + \frac{y}{x}}{1 - \frac{y}{x}} \cdots (1)</math>
ここで、<math>u = \frac{y}{x} \cdots (2)</math> すなわち <math>y = xu</math> とおくと、
<math>\frac{dy}{dx} = u + x \frac{du}{dx} \cdots (3)</math>
上式(2)(3)を上式(1)へ代入すると、
<math>u + x \frac{du}{dx} = \frac{1 + u}{1 - u}</math>
したがって、<math>\frac{du}{dx} = \frac{1}{x} \frac{1 + u^2}{1 - u} \cdots (4)</math>
これは変数分離形である。
上式84)を変数分離して積分すると、次式となる。
<math>\int{\frac{1 - u}{1 + u^2} du} = \int{\frac{1}{x}} dx</math>
<math>\int{ \left \{ \frac{1}{1 + u^2} - \frac{1}{2} \frac{2u}{1 + u^2} \right \} du} = \int{\frac{1}{x} dx}</math>
したがって、<math>\tan^{-1}(u) - \frac{1}{2} \ln{(1 + u^2)} = \ln{x} + C</math>
ここで、<math>u = \frac{y}{x}</math> を代入してx, yの式に戻す。
<math>\tan^{-1} \left ( \frac{y}{x} \right ) - \frac{1}{2} \ln{\left (1 + \frac{y^2}{x^2} \right) } = \ln{x} + C</math>
ここで、<math>\frac{1}{2} \ln{ \left ( 1 + \frac{y^2}{x^2} \right ) }</math> は、対数の法則により、
<math>\frac{1}{2} \ln{ \left ( 1 + \frac{y^2}{x^2} \right ) }</math>
<math>= \frac{1}{2} \ln{ \left ( \frac{x^2 + y^2}{x^2} \right ) }</math>
<math>= \frac{1}{2} \left \{ \ln{(x^2 + y^2)} - \ln{x^2} \right \}</math>
<math>= \frac{1}{2} \left \{ \ln{(x^2 + y^2)} - 2 \ln{x} \right \}</math>
<math>= \frac{1}{2} \ln{(x^2 + y^2)} - \ln{x}</math>
ゆえに、一般解は次式となる。
<math>
\begin{array}{lcl}
\tan^{-1} \left ( \frac{y}{x} \right ) - \frac{1}{2} \ln{(x^2 + y^2)} + \ln{x} &=& \ln{x} + C \\
\implies \tan^{-1} \left ( \frac{y}{x} \right ) - \frac{1}{2} \ln(x^2 + y^2) &=& C \qquad \mbox{( C : 任 意 の 定 数 )}
\end{array}
</math>
<br><br>
<br><br>


案内メニュー